Is dit het einde van de democratische rechtsstaat?

Minister De Jonge heeft het wetsvoorstel Tijdelijke wet maatregelen covid-19 aan de
Tweede Kamer voorgelegd. Deze wet geeft de minister van volksgezondheid
bevoegdheden om in de strijd tegen het virus grondrechten vergaand te beperken. De
‘Nieuwe Normaal’-wet moet op 1 juli 2020 in werking treden. Met deze wet wordt
definitief afscheid genomen van onze democratische rechtsstaat.

De wet beoogt de in noodverordeningen vastgelegde COVID-19-maatregelen een wettelijke
basis en meer definitief karakter te geven. Op de onduidelijkheid van noodverordeningen
bestaat veel kritiek. Ook ontbrak een wettelijke basis. Feitelijk is de bevolking afgelopen
maanden aan regels onderworpen die niet afdwingbaar zijn. Er mag namelijk met
noodverordeningen geen inbreuk op grondrechten gemaakt worden. Dit is wel op grote
schaal gebeurd.

Met het ingediende wetsvoorstel worden de grondrechten van de bevolking in een niet
eerder vertoonde omvang ingeperkt. Zo moet volgens het wetsvoorstel buiten de woning
een veilige afstand gehouden worden tot andere mensen. Tot nu toe is dit 1,5 meter maar
het RIVM kan deze afstand aanpassen. Ook mogen mensen zich niet in groepsverband
ophouden en zijn evenementen verboden.

De minister mag verder naar eigen inzicht  inrichtingen sluiten, beroepen verbieden
en hygiënemaatregelen voorschrijven voor het uitoefenen van beroepen en bedrijven.
Zelfs thuis is de burger niet meer veilig. Behalve de bewoner zelf kunnen alle bezoekers met geweld uit de woning verwijderd worden. Ook kan de minister een bezoekverbod opleggen voor inwoners van verzorgingstehuizen en vormenv an persoonsvervoer, onderwijs en kinderopvang verbieden of beperken.

Bij al deze overtredingen zijn beide partijen strafbaar: zowel degene die verantwoordelijk is
voor het naleven van de voorschriften als de bezoeker. De straffen die de minister in het
vooruitzicht stelt, zijn fors.

Tot nu toe gold een geldboete van 390 euro voor overtreders. Deze wordt verhoogd naar 435 tot
een maximum van 4.350 euro. Ook kan er tot twee maanden hechtenis opgelegd worden voor wetsovertredingen. In de wet zijn ook bijzonder opsporingsambtenaren aangewezen voor de handhaving.
De geldingsduur van de wet is een jaar en kan steeds verlengd worden.

De Nederlandse Orde van Advocaten heeft in haar advies van 4 juni 2020 stevige kritiek
geuit op het wetsvoorstel, maar concludeert droogjes dat “er nog een aantal aanpassingen
nodig zijn”. Ook het College voor de Rechten van de Mens komt met een “aantal
aandachtspunten”.

Advocaten zijn vooral kritisch over de duur van de wet. De maatregelen gaan in principe een jaar gelden, maar kunnen daarna verlengd worden na instemming van beide Kamers.

Dat is te lang, vindt de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). „Het wetsvoorstel maakt het mogelijk te veel en te ver gaande beperkingen van bewegings- en vergadervrijheden voor een onbepaalde periode normaal te maken; beperkingen die niet normaal zijn en ook niet behoren te zijn in een democratische samenleving”, schrijven de advocaten in hun reactie op het wetsvoorstel.

Zij willen daarom dat er gewerkt blijft worden met noodverordeningen, waarin voor kortere tijd maatregelen worden vastgelegd. Het kabinet werkt juist aan deze coronawet omdat inperkingen van grondrechten alleen in wetten kunnen worden vastgelegd.

Daarnaast mag de politie achter de voordeur ingrijpen als mensen die niet in het huis wonen geen anderhalve meter afstand van elkaar houden. In de praktijk betekent het dat de politie huisfeestjes mag opbreken en bezoekers mag verwijderen. De Raad van State was eerder al kritisch over deze bevoegdheid, omdat het de grondwettelijk vastgestelde privacy zou aantasten.

Het kabinet erkent die inperking, maar laat het recht op gezondheid (artikel 22) zwaarder wegen. Het hoopt dat er „terughoudend” met de regel wordt omgegaan.De Raad van State is kritisch op het wetsvoorstel, maar erkent de noodzaak en “complimenteert de regering met de doortastende en succesvolle aanpak”.
Inmiddels bestaat er in de huidige stand van de wetenschap een brede consensus dat het
COVID-19-virus vergelijkbaar is met een stevige griepepidemie.

Daarbij is het de vraag of het virus zich überhaupt nog wel in Nederland bevindt. In landen als Denemarken en Noorwegen zijn de maatregelen al geruime tijd opgeheven. Een tweede golf is uitgebleven. Een regering die met deze kennis dit wetsvoorstel indient, probeert geen virus te bestrijden maar de democratische rechtsstaat af te schaffen