Olieconcern Shell, één van de grootste pleitbezorgers voor de afschaffing van de dividendbelasting, heeft jarenlang waarschijnlijk ten onrechte geen dividendbelasting afgedragen over een groot deel van zijn aandelen.
Door dividend uit te laten keren door een Britse dochtermaatschappij en via een trust op belastingparadijs Jersey, ontwijkt Shell sinds 2005 met toestemming van de Nederlandse belastingdienst de dividendbelasting voor zijn aandeelhouders.
Maar volgens hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek van de Universiteit van Amsterdam is het zeer waarschijnlijk dat de Belastingdienst hier nooit mee had mogen instemmen. In een wetenschappelijk artikel dat volgende week wordt gepubliceerd in het Weekblad Fiscaal Recht, concludeert hij dat de afspraak tussen Shell en de Belastingdienst in strijd lijkt met de Wet op de dividendbelasting.
Sinds 2005 heeft het olieconcern in totaal ruim 45 miljard euro via Jersey aan aandeelhouders uitgekeerd, blijkt uit berekeningen van de Stichting onderzoek multinationale ondernemingen (Somo). Volgens berekeningen van de onderzoekers is de staat daarover ruim 7 miljard euro aan belastinginkomsten misgelopen.
Het huidige kabinet is van plan de dividendbelasting helemaal af te schaffen
Vooral op aandringen van Unilever en Shell. Dat bleek onlangs uit vrijgegeven memo’s over de afschaffing die tijdens de formatie op tafel hebben gelegen. Premier Rutte kwam daarop in de Tweede Kamer flink onder vuur te liggen, omdat hij eerder had gezegd ‘geen herinnering’ te hebben aan memo’s die bij de formatie zijn besproken.
Bewust
De Belastingdienst wil niet ingaan op de zaak, maar zegt dat ‘in zijn algemeenheid geldt dat op dividenduitkeringen die worden gedaan door Engelse vennootschappen geen dividendbelasting kan worden ingehouden’.
Maar die redenering gaat niet op in het geval van Shell, zegt Van de Streek.
“Shell keert via haar Britse dochtermaatschappijen dividend uit aan haar eigen aandeelhouders. Daarmee is het een dividend van Shell en dus belast met dividendbelasting.
In de Wet op de dividendbelasting is expliciet geregeld dat ook dergelijke indirecte winstuitkeringen via dochtermaatschappijen zijn belast.” Volgens Van de Streek zou de redenering van de Belastingdienst geen stand houden voor een rechter.
In een reconstructie van de totstandkoming van de afspraak tussen Shell en de Belastingdienst,
stelt een bron die bekend is met deze zogeheten ruling dat de fiscus bewust ruimte heeft gezocht om Shell tegemoet te komen. Dat was omdat Shell in 2004 onder vuur kwam te liggen vanwege een groot schandaal over veel te hoog ingeschatte oliereserves.
Het bedrijf bestond destijds nog uit twee verschillende moederconcerns,
maar moest onder druk van aandeelhouders fuseren tot één bedrijf. Om te voorkomen dat de oude Britse aandeelhouders ook Nederlandse dividendbelasting moesten gaan betalen, en daarom waarschijnlijk tegen de fusie zouden gaan stemmen, gaf Shell twee typen aandelen uit.
Aandelen ‘A’
Deze vallen gewoon onder de Nederlandse dividendbelasting, terwijl houders van aandelen ‘B’ het dividend dus belastingvrij uitgekeerd krijgen via Jersey. De fiscale ontwijkingsroute maakte de weg vrij voor de door Shell gewenste fusie waarbij het hoofdkantoor in Den Haag in plaats van Londen kwam te zitten.
Belangen
“Ik begrijp dat het een woelige tijd was voor Shell, en dat verschillende belangen een rol speelden op de achtergrond van deze afspraak”, zegt Van de Streek.
“Maar dergelijke belangen zijn niet relevant voor de vraag of de Belastingdienst had mogen instemmen met de constructie die Shell heeft opgezet. Die moet alleen toetsen of de constructie past binnen wet- en regelgeving.”
Volgens Shell heeft de oude afspraak met de fiscus ‘geen enkel verband met ons pleidooi voor afschaffing van de dividendbelasting’.
Uit de onlangs vrijgegeven memo’s bleek echter wel dat de vorige staatssecretaris van financiën Wiebes zijn ambtenaren vroeg om een oplossing voor ‘het probleem van de duale aandelenstructuur van Shell’.
Shell stelt veel last te hebben van de verschillende typen aandelen, bijvoorbeeld bij het doen van grote overnames. In 2015 gaf de fiscus toestemming om de constructie fors uit te breiden, toen Shell British Gas wilde overnemen.
Die overname werd deels betaald met nieuw uitgegeven aandelen ‘B’, waarvan het dividend eveneens belastingvrij wordt betaald via de trust op Jersey.
Jan Kleinnijenhuis/Trouw/
