Het aantal fastfoodzaken in ons land is sinds 2012 flink gestegen. Een trendbreuk, want in de jaren daarvoor daalde dit aantal juist gestaag. 2012 is ook het jaar dat Rutte II ons land ging leiden en de slogan ‘de gezonde keuze makkelijker maken’ vanuit het Kabinet innig werd omarmd.
Vijf jaar later zijn we een waar junkfoodparadijs waar het kennelijk normaal wordt gevonden als een fastfoodgigant als Dunkin’ Donuts honderden nieuwe filialen wil openen waaronder op scholen en in ziekenhuizen.
Je leest het goed: in ziekenhuizen.
Daar komt de Dunkin’ Donut shop dan naast de winkel met frituur, schepsnoep en Red Bull met een scherpe korting als je er 2 tegelijk koopt. Daar wordt een jongere dan verleid om dat ongezonde blikje energiedrank te kopen, onderweg naar de uitgang na een bezoek aan de kinderarts. Diezelfde kinderartsen sloegen recent alarm over het toenemend aantal jongeren die op de eerste hulp komt met hartritmestoornissen, slaapproblemen of erger door die energiedranken. Veel ziekenhuizen zijn na actie gelukkig gestopt met de verkoop maar nog steeds zien veel andere ziekenhuizen hier het probleem niet van in, en dat is veelzeggend.
Is dat nu zo erg,
Ziekenhuizen met junkfood? Jazeker, omdat het niet op zichzelf staat maar symbool staat voor onze maatschappij. De overheid klaagt steen en been over oplopende zorgkosten, maar preventie – dus voorkómen dat mensen ziek worden … dat wordt al snel als betuttelend gezien. Pillen hebben de voorkeur boven paprika’s, waar het natuurlijk andersom zou moeten.
Rutte II beloofde ons een makkelijkere gezonde keus maar laat haar oren hangen naar de voedingsindustrie – alsof die onze gezondheid zou waken. Aan 56% van de supermarktschapen wordt suiker toegevoegd.
De industrie beloofde plannen te maken om vet, zout en suiker te gaan minderen. En je raadt het waarschijnlijk goed: van die beloofde reductie kwam amper iets terecht. Het suikergehalte daalt zelfs helemaal niet.
Ook werd beloofd de kinderidolen van junkfood te halen om ook voor kinderen de gezonde keus makkelijker te maken – of in ieder geval ze de ongezonde keuze minder hard op te dringen. Staatssecretaris van Rijn meldde trots deze belofte van de industrie aan de Tweede Kamer. Meer dan een jaar late is er niks meer van gehoord en liggen de schappen nog steeds vol met koekjes, ijsjes en ander snoep, aangeprezen door Dora, K3, Minions en Nijntje. En dat kan kennelijk ongestraft, want wij hebben er Rutte III niet meer over gehoord.
In de nadagen van Rutte II werd een andere gemaakte afspraak wel nagekomen:
Het suikerquotum verviel in geheel Europa. Doordat deze afspraak over de maximumproductie verviel, gaf de suikerlobby vol gas. Een recordoogst aan suiker in Nederland dit jaar is het gevolg. En waar aanbod stijgt, daalt vaak de prijs. Dat kwam bovenop de enorme daling in de prijs van suiker die al sinds begin deze eeuw plaats vindt.
De producten waar we juist met zijn allen meer van zouden moeten eten – groente en fruit– maken een beweging in omgekeerde richting: die worden juist steeds duurder. Het was een uitgelezen kans voor Rutte III om nu te laten zien dat het ze menens is, met het makkelijker maken van de gezonde keuze, en in te grijpen. Maatregelen nam het Kabinet inderdaad, maar het tegenovergestelde van wat we hadden mogen verwachten: het btw-tarief dat geldt voor voeding gaat omhoog van 6% naar 9%, ofwel: groente en fruit worden nog duurder met dank aan Rutte III. Massaal protest hiertegen mocht vooralsnog niet baten.
Dus moet je als burger het heft stevig in eigen hand nemen om je gezondheid te beschermen. En dat is niet makkelijk. Je wordt misleid waar je bij staat: maisbrood zonder maismeel, kalfsworst zonder kalfslever,de minst vezelrijke muesli ‘vezelrijk’noemen Mag dat dan allemaal? Van de controledienst NVWA wel. Meldingen over misleiding nemen zij niet in behandeling, want het is geen volksgezondheidsrisico, geven ze letterlijk toe op hun website. En zo komt ook de burger die het vertrouwen heeft verloren in een overheid die jouw gezondheid beschermt, en die zelf gezonde keuzes wil gaan maken, in de winkel veel fabrikanten tegen die je met permissie van Rutte I, II en III proberen te misleiden met valse claims.
Hoe erg is dat nu allemaal? Erg! Denk bijvoorbeeld aan de 1200 patienten die er wekelijks in Nederland bij komen met diabetes, vrijwel allemaal type 2, de voedselgerelateerde variant.
En terwijl u zich wellicht zorgen maakt over de toekomst van ons voedsel en onze gezondheid, drinkt onze koning Willem-Alexander nog een biertje in het Holland Heineken House, want alcohol en junkfood verkopen lekker in combinatie met sportsponsering. En proost Rutte nog eens met Coca-Cola bij de opening van een nieuwe nog grotere fabriek.
De gezonde keus makkelijker? Nee, die wordt juist steeds moeilijker, met dank aan het Kabinet Rutte.
Sjoerd vd Wouw, campaigner gezond voedsel foodwatch
