In 2016 nam het aantal huishoudens dat langdurig in armoede leeft toe. 224.000 huishoudens leven onder onze armoedegrens. Maar het gaat toch goed met de economie?
De Nederlandse armoedegrens
Het CBS berekent armoede met de lage inkomensgrens. In Nederland heb je als alleenstaande 1030 euro nodig. Dit bedrag varieert als er partners of kinderen in het spel zijn.Een uitkering is al lager dan deze grens: 933 euro 65. Iemand die langdurig arm is in Nederland heeft dus meestal een inkomen, maar ontoereikend.
Onvoldoende om te leven
Bij lage inkomens gaat de helft van het inkomen naar vaste contractuele verplichtingen. Zoals huur, verzekeringen, elektra, ga zo maar door. Ter vergelijking: mensen met hoge inkomens besteden een derde van hun inkomen aan dergelijke verplichtingen.
Van de mensen met lage inkomens:
•Gaf 14% aan dat ze niet iedere dag een warme maaltijd kunnen betalen
•Gaf 60% aan onvoldoende geld te hebben voor kleding
•Gaf 11,5% aan schulden te moeten maken, ten opzichte van 1,2% van mensen met hoge inkomens
Gevangen in armoede
Er zijn niet meer mensen arm geworden in Nederland. Het risico op armoede is zelfs licht gedaald. Maar mensen die al arm waren, hebben vaker moeite om de armoede te ontsnappen.
De situatie in Nederland komt overeen met wat we zien in andere landen. Het gaat goed met de economie, maar niet iedereen profiteert daarvan. Risicogroepen (mensen met een lagere opleiding, minderheden, ouderen) zitten vaker gevangen in armoede. Er is toenemende ongelijkheid tussen mensen die goed verdienen en mensen die, om welke reden dan ook, in armoede zijn gevallen of minder kansen hebben gehad.
Armoede wereldwijd
Sinds de jaren ’90 is extreme armoede gedaald. Waren eerst nog 1,2 miljard mensen extreem arm, zijn dit nu nog 789 miljoen. Je bent ‘extreem’ arm als je minder dan 1 dollar 90 per dag verdient. Of zoals de VN het omschreef: “extreme armoede is een enorm gebrek aan basisbehoeften. Geen (of nauwelijks) toegang tot eten, veilig drinkwater, sanitair, gezondheidsvoorzieningen, onderdak, onderwijs en informatie.”
Hogere lonen, hogere grens
Veel landen hebben de laatste jaren een loonstijging gekend. Denk aan landen als China. Maar dat er minder extreme armoede is, zegt niets over armoede. Iemand zijn loon is misschien gestegen en de leefomstandigheden zijn iets verbeterd (waardoor hij/zij niet meer als “extreem arm” wordt gezien), maar de lasten zijn ook gestegen.
De Wereldbank heeft daarom drie nieuwe armoedegrenzen ingesteld.
Voor lage midden inkomenslanden ($3,50), midden inkomenslanden ($5,50) en hoge inkomens landen ($21,90). Als we hiermee rekening houden is er meer armoede op de wereld dan we denken. Ook al is de extreme armoede gedaald.
Rijkdom neemt toe
Terwijl armen de laatste jaren amper vooruit zijn gegaan, neemt de rijkdom voor een paar mensen enorm toe.
Wist je dat de 8 rijkste van de wereld evenveel bezitten als de armste helft van de bevolking? Nu is een veelgehoord argument dat “als Dagobert Duck rijker wordt, iedereen mee profiteert”. Maar is dat wel zo?
Het antwoord is nee: ongelijkheid is niet altijd goed voor de economie. Het IMF berekende dat als het inkomen van de top 20% met een procent zou groeien, de economie binnen 5 jaar met 0.08 procent zou dalen. De OESO berekende eveneens dat de economische groei van Mexico met 10% was verminderd door een groeiende ongelijkheid. De OESO keek vooral naar gebrekkig onderwijs als één van de oorzaken van ongelijkheid.
We kunnen het tij keren
Om langdurige armoede te doorbreken is een betere verdeling van welvaart nodig. Mensen hebben de middelen nodig om zich uit de armoede te kunnen halen. Een cruciale eerste stap voor meer gelijkheid is belasting. Van belasting kunnen omscholingstrajecten worden gestart, gezondheidscentra worden opgericht en hulptrajecten worden opgezet.
Helaas is Nederland één van de grootste belastingparadijzen ter wereld. Dat zagen we tijdens de Paradise Papers en de Panama Paper.
Bronnen
Oxfam Novib
