Ze won de Nobelprijs voor de Vrede en Paus Johannes Paulus II verklaarde haar zalig. Iets wat alleen kan wanneer iemand een wonder doet dat geen enkel onderzoek kan verklaren. Het enige wat nog ontbrak was een heiligverklaring.
Nu blijkt hoe ‘onheilig’ ze eigenlijk was.
De mythe rond Moeder Teresa verdwijnt met een paper gepubliceerd in het Franse journal Studies in Religion/Sciences religieuses. Bij toeval stuitte één van de onderzoekers op stukken over Moeder Theresa, de meest bekende vrouw van de Katholieke kerk wie nu deel maakt van ons collectieve verbeelding
“De beschrijving was zo extatisch dat het onze nieuwsgierigheid wekte en aanspoorde om verder te zoeken,” zegt Serge Larivée, hoogleraar Psycho-educatie aan de Universiteit van Montreal en leider van het onderzoek.
Het onderzoek
De analyse van publicaties over Moeder Teresa telde in totaal 502 documenten over het leven en werk van Moeder Teresa (Agnes Gonxha Bojaxhiu). Zonder de 195 duplicaten bleven 287 stukken over voor analyse.
Dat komt neer op 96% van de literatuur over de stichter van de Orde van de Missionarissen van Naastenliefde.
De resulterende feiten ontmaskeren de mythe van Moeder Teresa. Het heilige beeld dat wij van haar hebben en haar zaligverklaring blijkt het resultaat van een effectieve mediacampagne.
In het paper bespreken Serge Larivée en zijn collega’s een aantal zaken die het Vaticaan niet meewoog bij de zaligverklaring van Moeder Teresa, zoals “haar dubieuze manier van zorg voor de zieken, haar twijfelachtige politiek, haar verdachte beheer van de enorm grote hoeveelheid geld die ze kreeg, en haar overdreven doctrinaire kijk op abortus, anticonceptie en echtscheiding.”
Dubieuze zorg voor de zieken
Voordat Moeder Teresa stierf opende ze 517 ‘homes for the dying’ in 100 verschillende landen. Twee derde van de armen en zieken die hier welkom waren, hoopte er behandeld te worden door een arts. Het andere deel lag op sterven zonder dat zij hier de passende zorg bij kregen. Artsen bezochten de huizen en zagen een groot gebrek aan hygiëne en ongeschikte omstandigheden.
Er was een tekort aan echte zorg, onvoldoende voeding en er waren geen pijnstillers. Dit kwam echter niet door gebrek aan geld, want de stichting van Moeder Teresa kreeg honderden miljoenen dollars. Het probleem was eerder de opvatting van de ‘vredestichtster’.
“Er is iets moois in het zien van de armen die hun lot accepteren, om te lijden zoals de Passie van Christus. De wereld verkrijgt veel van hun leed,” was haar antwoord op de kritiek, geciteerd door atheïstische journalist en schrijver Christopher Hitchens. Zelf kreeg ze aan het eind van haar leven zorg in een modern Amerikaans ziekenhuis.?
Twijfelachtige politiek en vreemde boekhouding
Hoe gul ze was met haar gebeden, zo gierig was ze met de miljoenen van haar stichting. Bij de vele overstromingen in India of de explosie van een pesticidenfabriek in Bhopal bood ze tal van gebeden en gedenkpenningen van de Heilige Maagd aan, maar geen directe of monetaire hulp.
En dat terwijl ze moeiteloos de hoogste Franse ere-onderscheiding ontving en subsidie aannam van ex-dictator Duvalier in Haïti. Miljoenen werden overgemaakt naar rekeningen van de OMN die grotendeels geheim werden gehouden. “Gezien het zuinige beheer van Moeder Teresa, kan men zich afvragen waar de miljoenen dollars voor de meest armen onder de armen gebleven zijn,” zegt Larivée.
De media
Hoe kreeg Moeder Teresa dan haar heilige imago van onvoorwaardelijke goedheid? Malcom Muggeridge, een anti-abortus journalist die haar katholieke waarden deelde had hiermee van doen. Hij besloot Teresa te promoten en maakte in 1969 een lovende film over de OMN waarmee hij haar ‘eerste fotografische wonder’ toeschreef: een vreemd lichtschijnsel dat eigenlijk toegeschreven kon worden aan het nieuwe type filmband van Kodak.
Na deze documentaire reisde Moeder Teresa over de hele wereld en ontving ze vele prijzen waaronder ook de Nobelprijs voor de Vrede. In haar bedankspeech sprak ze over de Bosnische vrouwen die verkracht waren door Serviërs en nu abortus wilde plegen: “Ik denk dat vandaag de dag het grootste gevaar voor vrede abortus is, omdat het een directe strijd is, het rechtstreeks doden – rechtstreeks moorden door de moeder zelf.”
Het wonder
Het Vaticaan wachtte na haar dood in 1997 vijf jaar tot het in gang zetten van het proces van de zaligverklaring. Het wonder van Moeder Teresa was het genezen van Monica Besra die aan hevige buikpijn leed. De vrouw verklaarde dat zij genezen was nadat zij een door Teresa gezegende medaille op haar buik kreeg.
Haar artsen dachten iets anders: de cyste in haar eierstokken en de tuberculose was verdwenen door de medicatie die zij kreeg. Toch was het volgens het Vaticaan een wonder en het volk zag haar toch al als heilige.
“Wat is er nog mooier dan een zaligverklaring die de kerk nieuw leven inblaast en gelovigen inspireert in een tijd waarin kerken leeg zijn en het Romeinse gezag in verval is?” vragen de onderzoekers zich af.
Toch vinden Larivée en zijn collega-onderzoekers dat de mythe rondom Moeder Teresa ook zijn positieve kant heeft. “Als het beeld van Moeder Teresa gezorgd heeft voor humanitaire initiatieven die echt armoede aanpakken, kunnen we alleen maar blij zijn.
Waarschijnlijk heeft zij de hulpverleners geïnspireerd de lijdende armen te helpen zonder dat deze hulpverleners daarvoor door de media geprezen werden. Maar de media-aandacht rondom Moeder Teresa had wel wat consequenter mogen zijn.”
Welingelchte Kringen
